Oprichting van dialectvereniging Veldeke Lonerland
PERSCONFERENTIE 10 oktober 2019 Borgloon
Op 6 november 2018 kwamen acht mensen uit het Lonerland samen om ook hier te beginnen met een Veldeke-afdeling (een dialectkring voor het behoud en gebruik van de streektaal). Volgende dinsdag 15 oktober om 19.30u gaat die afdeling officieel van start in buurthuis Lod Lavki, Hekslaan 65 in Heks-Heers.
Niet alle wereldculturen gaan zorgvuldig om met hun erfgoed. Dat geldt ook voor ons. In de jaren ’60, tijdens de ABN-campagnes, werden de dialecten actief bestreden. In pedagogische middens kwam de theorie op dat het beter zou zijn voor de school- en beroepscarrière van de kinderen als ze in het ABN werden opgevoed. Ondertussen is deze theorie weerlegd door talrijk onderzoek. De eerste aanzetten daartoe kwamen uit Canada, met Ellen Bialystok, die aantoonde dat opgroeien in tweetaligheid gunstig is voor de cognitieve ontwikkeling. Herhaald en uitgebreid onderzoek in Nederland bevestigde dat dit ook geldt voor kinderen die in een tweetalige Limburgs-Nederlandse omgeving opgroeien. Dat werkt zelfs vertragend op dementieprocessen op latere leeftijd. Recent wordt hier ook neurologisch onderzoek naar gedaan.
Het Lonerlands (zie 2de artikel) wordt gevormd door een redelijk homogene cluster van dialecten in een uitgebreid gebied. Daarenboven behoren de bewoners van het Lonerland samen met die van het Maasland tot de meer dialectvaste bevolkingsgroepen. Bijgevolg zijn er nog redelijk veel moedertaalsprekers van het Lonerlands. Het pijnpunt ligt bij de jongste generatie. Ter vergelijking: in Nederlands Limburg voedt volgens een recente telling 60 % van de jonge ouders hun kind(eren) op in het dialect.
De Haspengouwse dialecten werden in de vorige eeuw redelijk uitgebreid bestudeerd door de van Tongeren afkomstige dialectoloog André Stevens (1913-2001). Hij studeerde in Leuven bij de eveneens van Tongeren afkomstige Ludovic Grootaers (1885-1956). Het was deze professor Grootaers die voor het eerst op de proppen kwam met de ontdekking dat het Limburgs een toontaal is. Deze tonaliteit is ervoor verantwoordelijk dat onze dialecten als “zangerig” worden ervaren.
Ook nog vermeldenswaard is dat het Lonerlands drie prestigieuze “diksjenaers” heeft voortgebracht: die van Kortessem, Rijkel en Zepperen. Ook op andere plaatsen wordt er heel wat verzamelwerk opgezet. Tijd dus om allemaal samen aan één koord te trekken.